Grosmolen te Hoogmade

Grosmolen

Hoogmade, Zuid-Holland

Over Grosmolen

Deze molen is gebouwd in 1640, ter vervanging van een wipmolen die in 1632 nieuw was gebouwd of van een andere plek in de polder kwam, maar - vermoedelijk door zware storm - deels moet zijn verwoest. De polder zelf was al in 1570 gesticht.

Op 3 september 1945 brak hier een dijk door, waardoor de gehele Voorofsche polder onder water kwam te staan. Oorzaak is vermoedelijk de hoge boezemstand in combinatie met de als gevolg van de oorlog niet goed onderhouden dijk geweest.

In 1953 onderging de molen flink herstel, zeker voor die tijd: een nieuwe binnenroede mét fokwieken. Evenwel tonen foto's van iets later dat die fokken dichtgetimmerd zijn met windborden, waardoor het lijkt alsof het om de toentertijd omstreden 'spleetwiek' ging. Het was namelijk een inbreuk op het octrooi dat Ir. Fauël had op de door hem uitgevonden fokwiek.
Merkwaardig is echter dat, gezien de correspondentie uit die tijd (te lezen bij Allemolens) ir. Fauël bij de herstelbeurt aan deze molen betrokken was. Waarom waren in dat geval die fokken niet open? 

Hoe dan ook: lang heeft de molen niet van die extra capaciteit geprofiteerd: in 1956 kwam de windkracht buiten gebruik en eenmaal stilstaand raakte de toestand snel achterop. 
Nadat de Rijnlandse molenstichting in 1961 eigenaar was geworden, volgde er in 1966/'67 een flinke restauratie. De fokken op de binnenroede kwamen weer te vervallen: er kwamen normale Oud-Hollandse windborden. 

Het voortdurende dalen van het peil van de Voorofsche polder heeft deze molen danig parten gespeeld: het scheprad had al in de jaren '80 vrijwel geen tasting meer, bovendien was het afschot van dat rad veel te vlak om nog water op te kunnen voeren. Na wat kunstgrepen bleek het evenwel mogelijk om toch water op te voeren en uit te malen.

In 1994 kreeg de molen een nieuwe buitenroede en de toren nieuw riet.
In het late voorjaar van 2016 werd de molen opgeknapt en stond daartoe enige tijd in de steigers: voornaamste doel was het weer waterdicht maken van het bovenhuis. Datzelfde jaar heeft men, vanwege de matige staat van de waterlopen, besloten het scheprad uit het werk te zetten. De molen draaide nog wel zeer geregeld maar malen was tijdelijk dus niet mogelijk. 

Eind 2018 kon de molen weer malen: Verbij had de waterlopen grondig hersteld en daarbij keerde ook de vroegere houten sprenkelstraat terug. 

In het late najaar van 2023 onderging deze molen wederom grondig herstel: de ondertoren werd wederom met nieuw riet gedekt en beide roeden gestreken om te worden nagekeken. Eind december toonde de ondertoren weer nieuw riet en in januari 2024 keerden beide gerepareerde roeden terug.
Zeer opmerkelijk bij deze herstelbeurt is de terugkeer van de (al eerder genoemde) 'spleetwiek'. Indertijd was dit systeem, geïntroduceerd door molenmaker A.J. Dekker, op meerdere molens in Rijnland toegepast, wat toen moeilijkheden veroorzaakte. Het vormde namelijk een inbreuk op het octrooi van Ir. P.L. Fauël, de man die rond 1946 de eerste fokwiek in Nederland introduceerde. Als gevolg werd de 'spleetwiek' óf vaak vervangen door echte fokken of werd dat weer gewijzigd in Oud-Hollands. 

Nog een technisch detail: 
Opmerkelijk hier is de bovenas, duidelijk wat groot voor deze kleine molen en daarom zo goed als zeker tweedehands. Om de roeden in het midden van de ashuizen te kunnen houden zijn extra vulhouten aangebracht.

Over degenen, die deze molen hebben bemalen, is vooralsnog niet zoveel bekend. Rond 1920 was een Arie van der Ploeg hier molenaar. 

Bouwjaar
1640
Functie
Molenaar
Arthur Schoof / Ed van Diest
Telefoon
06-22015110 / 06-54666644
Aandrijving
Adres
Doespolderweg 4
2355 CP Hoogmade
Zuid-Holland
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Als de molen draait en op afspraak
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

Grosmolen te Hoogmade

Locatie

Bezoekadres
Doespolderweg 4
Gemeente
Kaag en Braassem
Plaats
Hoogmade
Postcode
2355 CP
Plaats (postadres)
Hoogmade
Provincie
Rijksdriehoek: X
99564
Rijksdriehoek: Y
464213
WGS84: N (breedtegraad)
52.1633
WGS84: E (lengtegraad)
4.57698

Contact

Eigenaar
Rijnlandse Molenstichting
Telefoon
06-22015110 / 06-54666644

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 0,51
Specificaties
Half gesloten ijzeren scheprad buiten de molen, diam. 4,60 m, breedte 0,25 cm.;
Opvoerhoogte: 1,60 m, cirquitbemaling

Registratienummers

DHM-databasenummer
968
Rijksmonumentnummer
39537
Ten Bruggencatenummer
02492