Molen van Nijs / De Nijverheid te Stramproy

Molen van Nijs / De Nijverheid

Stramproy, Limburg

Nationale Molendag 2024
Zaterdag 11-5
van
10:00:00
tot
16:00:00
Rondleiding, Demonstraties door de molenaar
Nationale Molendag 2024
Zondag 12-5
van
10:00:00
tot
16:00:00
Rondleiding

Over Molen van Nijs / De Nijverheid

In de buurtschap Breyvensroth, rond 1960 nog landelijk gebied, staat de stenen bergmolen De Nijverheid, ook bekend als Molen van Nijs.

De molen werd in 1903 gebouwd in opdracht van Michiel Kunnen. Hij was afkomstig uit  Maarheeze, waar zijn familie een windmolen had. Hij trouwde, nadat zijn molen gereedgekomen was, met Maria Korten maar overleed reeds in 1913.
De weduwe Kunnen hertrouwde met Jacques van de Laar. Zakelijk bezien was dit huwelijk geen succes: Van de Laar was van huis uit geen molenaar en had ook weinig belangstelling voor het vak. Gedurende de Eerste Wereldoorlog was het gemaal slecht en bleef onderhoud achterwege.

In 1921 werd de molen openbaar geveild. Koper werd Jacques Nijs, de 28-jarige zoon van Wilhelmus Nijs, molenaar op een van de stenen bergmolens aan de Zuid-Willemsvaart in Weert. De windmolen had toen nog een houten as en een houten gevlucht.
Vader Nijs kocht van P.J. Truyen uit Deurne (N.B.) twee 25 m. lange ijzeren Potroeden, een houten molenas voorzien van een gietijzeren insteekkop en aswiel met vang van de standerdmolen, die aan de Molenstraat stond. De kap werd eveneens vernieuwd en kreeg een ander model dan voorheen. Als kapbedekking werden kleine zinken platen aangebracht. Onder de kap werd tevens een nieuw Engels kruiwerk gelegd. Aan de kap te beoordelen zijn deze werkzaamheden uitgevoerd door de molenmakers Sjang en Sjef Hendrickx uit Beegden/Heel.

Het gangwerk heeft een tamelijk kleine overbrengingsverhouding, namelijk 1 op 5. De molen draaide daardoor gemakkelijk en aangezien hij vanouds goed in de wind stond, was er geen behoefte aan stroomlijnwieken. Jacques Nijs was een echte liefhebber en had zijn molen goed ingericht. Een lange, door de koning aangedreven, elevator kon vanaf de begane grond de karen boven de molenstenen van maalgoed voorzien. Verder was er een haverpletter en een koekenbreker. Onderin de molen stond een maalstoel met een Güldner-dieselmotor, die in een kazemat was opgesteld.
De molen heeft nog een aantal kenmerken van eerder herstel, toen minder kostbare onderdelen werden toegepast, al vanaf de jaren zestig. De staartbalk is gemaakt van een oude molenroede, fabrikaat Fransen. De lange schoren bestaan uit stalen buizen met een grote middellijn en wanddikte. Opmerkelijk is het laag geplaatste onderste draaipunt van de koning. Het spoorwiel bevindt zich daardoor nogal ver boven dit draaipunt. Men spreekt dan van een doorlopende koning. Deze constructie heeft meestal een merkbare invloed van het overkruien van de kap op het gangwerk tot gevolg.

In 1956 plaatste Nijs een hamermolen en een mengmachine, die vier jaar in bedrijf bleven. De windmolen werd daarna praktisch niet meer gebruikt, omdat de gebruikelijke soorten veevoer niet met stenen konden worden gemalen. Evenals Lei van de Winkel in Stramproy was ook Nijs genoodzaakt een regeling met de plaatselijke afdeling van de Boerenbond te treffen, die tot opheffing van zijn bedrijf leidde. Jacques Nijs overleed in 1962.

De stilstaande molen, die tijdens het leven van Nijs perfect werd onderhouden, begon daarna gebreken te vertonen. In 1974 nam de gemeente Stramproy de molen van de familie Nijs over, waarna direct herstel door de firma Adriaens volgde. Sindsdien werd de molen zeer geregeld als instructiemolen gebruikt voor de opleiding van vrijwillige molenaars, dit alles onder leiding van Jacques Nijs Jr.

Voor 2009 was een flinke herstelbeurt gepland: nieuwe roeden en kapbedekking, staart deels herstellen, deels vernieuwen, Verder herstel aan voeghouten, metselwerk binnen en buiten, vervanging van rollen en rails van het Engels kruiwerk, werkzaamheden aan de balkkoppen van de zolders, een houtwormbehandeling en tot slot geheel schilderen. In 2010 kwam dit werk gereed.

De molen wordt in opdracht van de gemeente Weert beheerd door de Molenstichting Weerterland. In 2013/14 is de totale omgeving rond de molen heringericht en fors verbeterd door het rooien van vijf bomen. Ook kreeg de molen een nieuw voorterrein en een grote molentuin die door vrijwilligers uit de buurt is aangelegd en wordt onderhouden.
Met de molen worden zeer regelmatig voergranen gemalen.

Molenaar en oud-eigenaar Jaques Nijs jr. overleed na een welbesteed leven op 22 augustus 2019. Hij heeft zeer vele leerling-molenaars uit Limburg, Brabant en België de kneepjes van het vak geleerd.

 

Bouwjaar
1903
Functie
Molenaar
Geert Hannen / Jack Leijsse / Marc Lamerikx / Rob Niëns / Paul Horstman
Telefoon
06-37458380
Aandrijving
Adres
Veldstraat 54
6039 ED Stramproy
Limburg
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Zie de agenda op de website. 
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

Molen van Nijs / De Nijverheid te Stramproy

Locatie

Bezoekadres
Veldstraat 54
Gemeente
Weert
Plaats
Stramproy
Postcode
6039 ED
Plaats (postadres)
Stramproy
Provincie
Rijksdriehoek: X
177877
Rijksdriehoek: Y
356235
WGS84: N (breedtegraad)
51.19506
WGS84: E (lengtegraad)
5.71448

Contact

Eigenaar
Gemeente Weert
E-mailadres
paul.horstman@lijbrandt.nl
Telefoon
06-37458380

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 5,01
Specificaties
2 koppels 17er kunststenen;
Luiwerk met elevator

Registratienummers

DHM-databasenummer
1050
Rijksmonumentnummer
34919
Ten Bruggencatenummer
00184