Vanaf het begin in 1878, tot 2018 is de Meule van Wassens vrijwel aaneensluitend eigendom van de familie Wassens geweest. Harm Jansz. liet hem bouwen in 1878, en generaties later was Joe de laatste eigenaar. Sinds 2018 is de molen in handen van de Stichting De Meule van Wassens. Voorzitter Henk Tissing is duidelijk: “Het was toen een bouwval.”
Actie en teleurstelling
Joe Wassens kon de molen als particulier niet meer onderhouden, en zocht contact met de gemeente met het verzoek de molen van hem te kopen. Henk: “De gemeente nam toen contact op met de Dorpsvereniging Zuidwolde, die de molen graag gerestaureerd zag. Gezamenlijk benaderden ze mij omdat ik voorzitter was van de Stichting RECO Zuidwolde, een vrijwilligersorganisatie die zich bezighield met lokale projecten. Vrijwillige molenaar Kees Vanger was tegelijkertijd ook via Facebook een actie gestart om de molen onder de aandacht te brengen. Erwin de Jonge, vrijwillige molenaar uit De Wijk, sloot zich ook aan.”
‘No cure, no pay’
Van het een kwam het ander. “We besloten samen te werken en zo werd in december 2016 Stichting De Meule van Wassens opgericht. Via De Hollandsche Molen werd molenadviesbureau Van Reeuwijk bouwmeester ingeschakeld. Gijs van Reeuwijk maakte bij voorbaat al op ‘nu cure no pay’ basis een bestek en diende alvast subsidieaanvragen in. De gemeente De Wolden, waaronder Zuidwolde valt, was meteen bereid liefst 100.000 euro op tafel te leggen. Iedereen in het dorp was enthousiast, we zagen de toekomst rooskleurig in. Maar de onderhandelingen liepen vast. Daarmee leek de molen reddeloos verloren.”
"Iedereen in het dorp was enthousiast, we zagen de toekomst rooskleurig in. Maar de onderhandelingen liepen vast. Daarmee leek de molen reddeloos verloren.”
Henk: “Tot we werden gebeld door een anonieme familie, die zozeer begaan was met de molen dat die bereid was de ontbrekende geldsom op tafel te leggen! Omdat toen de gemeente ook nog bereid bleek hun toegezegde gelden naar voren te halen, was het tij gekeerd en konden we de molen aankopen. Binnen een week zaten we bij de notaris en kwamen we met Joe tot overeenstemming over de aankoop.
Omdat Van Reeuwijk bouwmeester daarvoor al een subsidieaanvraag had ingediend, kreeg de stichting al heel snel na de aankoop een flink bedrag – 240.000 euro – vanuit een nieuw restauratiefonds van OCW toegekend.” Er kwam van meer kanten geld. De Provincie Drenthe keerde meer dan 100.000 euro uit en De Hollandsche Molen nomineerde de molen voor de BankGiro Loterij Molenprijs 2018. “De eerste prijs zou 95.000 euro zijn geweest, maar op 200 stemmen grepen wij daarnaast. Wel hadden we de tweede prijs, al was die een stuk minder.”
Lime
Restauratie
De molen is uiteindelijk voor 365.000 euro gerestaureerd door Vaags Molenwerken, onder supervisie van Van Reeuwijk bouwmeester. Er is veel werk verricht. De oude roeden uit 1980 zijn weer terug gestoken, voorzien van een nieuw hekwerk en stroomlijnneuzen, waarvan twee met een remklep. Het koppel kunststenen (gatenscherpsel) is vervangen door een nieuw. De oude gatenstenen staan momenteel opgesteld onder in de molen. Dit soort stenen was een tijdje populair. De molen had origineel twee (en zelfs enige tijd drie) paar stenen, het tweede paar (blauwe) stenen is herplaatst. De nog bij de molen aanwezige oude drie taks rijn - een zeldzaamheid in Nederland - is hiervoor opnieuw gebruikt.
Mede door de nog aanwezige bouwsporen heeft Vaags een nieuw kammenluiwerk aangebracht. Van alle wielen zijn de kammen vervangen en het spoorwiel is deels hersteld. De voor het mengvoederbedrijf verwijderde balklaag van de eerste verdieping is geheel nieuw aangebracht inclusief vloer en trap. Het achtkant is voorzien van nieuwe rietlatten en nieuw riet. Aan de kap zijn ook de nodige reparaties verricht. Hij is voorzien van nieuw riet, er is onder andere een nieuwe windpeluw gemaakt en de korte spruit is vervangen. Verder zijn staart, schoren en kruirad vernieuwd.
In een jaar tijd – van december 2018 tot december 2019 – is de hele molen gerestaureerd en vanaf januari 2020 draait hij weer. Op 4 september is hij feestelijk geopend door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix, beschermvrouwe van De Hollandsche Molen.
Zwart
Een goede buur
Henk Tissing: “In april 2018, kort na de officiële overdracht, hebben we alle buren uitgenodigd. Want het is belangrijk dat je goede contacten hebt.” Bijkomend voordeel was dat twee buurmannen de opleiding tot vrijwillig molenaar gingen volgen: Jeroen Wink en Stefan Bosman. “Bestuurslid Gerard de Ruiter volgt de opleiding ook, Roelof Beugel is jaren vrijwilliger geweest in Slochteren en is verhuisd naar Fort, een gehuchtje hier vlakbij. En Roelof Kooiker, ook een ervaren vrijwillig molenaar, is bij het team gekomen. Zo hebben we straks vijf gediplomeerde vrijwillige molenaars.” En bovendien liefst 35 vrijwilligers voor de winkel en allerlei andere werkzaamheden. “Je moet wel aan de toekomst denken.” Dankzij de inzet van een groep doorzetters lijkt de toekomst van De Meule van Wassens verzekerd.
Geschiedenis
Harm Jansz Wassens - overgrootvader rw – liet de molen in 1878 bouwen nadat zijn kort tevoren aangekochte standerdmolen was afgebrand. Molenmaker Schiller uit Dalfsen wist een sterke achtkante windwatermolen bij Moordrecht die werd afgebroken. Deze werd per schip, en het laatste stuk met paard en wagen, van Zuid-Holland vervoerd naar het Drentse Zuidwolde, en kreeg de naam ‘De Vlijt’, net als vele andere korenmolens. Zuid-Hollandse molens zijn meestal veel zwaarder gebouwd dan Drentse en kennen ook aanmerkelijk grotere gevluchten. De molen uit Moordrecht is daarom in Zuidwolde ingekort, waardoor hij een wat gedrongen uiterlijk heeft gekregen, net als de molen van Elspeet.
Op hoop van zegen
De zaken gingen echter niet naar verwachting, en Harm moest de molen zelfs weer verkopen aan een geldschieter. Zoon Johannes bleef er wel molenaar. De twintig jaar daarna gingen de zaken kennelijk beter, want Johannes kon de molen opnieuw kopen. In 1909 werd een motor aangeschaft, en in de toog boven de toegang naar het motorhok stond ‘Op hoop van zegen’, niet verwonderlijk gelet op het verleden. Die zegen kwam, want het is een drukke zaak met veel klanten geworden.
Mengvoederfabriek
De windmolen is nog tot 1964 volop in bedrijf gebleven, daarna nam de hamermolen het werk over. In de jaren ‘80 was de molen volgebouwd als mengvoederfabriek, zelfs een korrelpers kon er instaan. Niettemin werd hij na jaren stilstand gerestaureerd, en alweer een Johannes maalde met de molen.
Op den duur was de concurrentie, ook vanwege hinderwetproblemen zo midden tussen de huizen, niet meer vol te houden en is de productie gestopt. Wel staat er een prachtige winkel voor veevoeder en aanverwante artikelen.
Gehecht
Een kleinzoon van Johannes, Joe Wassens, erfde de molen en heeft de mengvoedermachines verwijderd. Hij was gehecht aan de molen en was er veel te vinden. Hoewel hij zijn best deed, kon hij de molen als particulier niet onderhouden. Hij zocht mogelijkheden hem in eigendom te houden. Dat lukte niet. Ten einde raad benaderde hij de gemeente. Intussen ging de molen verder achteruit. In 2018 kwam hij uiteindelijk in handen van de Stichting De Meule van Wassens.
Tekst Rolf Wassens en Marjan ten Broeke
Fotografie Roelof Kooiker
Word Molenvriend
Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.
of abonneer je op onze nieuwsbrief!