Over Pelmolen Ter Horst
Omstreeks 1752 is deze molen te Rijssen gebouwd. Volgens overlevering zou het achtkant uit de Beemster afkomstig zijn maar dat lijkt, gezien de constructie, uitgesloten. Molendeskundige Hans Weerheijm zag hier een Duits achtkant in, wat veel waarschijnlijker is.
Reeds in 1913 kwam de molen buiten bedrijf (maar werd niet gesloopt) en daarna volgde langdurig en tenslotte intens verval. Het duurde 60 jaar(!) voordat het met deze molen toch nog goed kwam.
Met restauratiewerkzaamheden werd begonnen in 1973. Het werd een zeer groot project, dat deels werd gefinancierd uit werkgelegenheidsfondsen. Zonder dergelijke bronnen had dit niet gerealiseerd kunnen worden. Het kostte in totaal ƒ 670.000,--, in die jaren een onvoorstelbaar bedrag. Minstens zo opmerkelijk was de kwaliteit van deze restauratie: alles wat nog te gebruiken was (en dat was relatief veel!) bleef gehandhaafd en onderdelen die vervangen moesten worden werden zeer nauwkeurig gekopieerd. In 1975 werd een prachtig monument van bedrijf en techniek opgeleverd.
De molen kent een paar opmerkelijke constructies: de koningspil is onder het spoorwiel voorzien van een koppeling, zodat gepeld kan worden zonder dat de wentelas van de olieslagerij mee hoeft te draaien. Het onderschijfloop dat het steenwiel aandrijft vormt één geheel met de overbrenging voor de wentelas, m.a.w. de kammen hiervoor steken omlaag uit een velg op de onderste schijf. Verder bevinden zich onder de molen nog enige oliekelders.
In mei 2015 werd duidelijk dat beide roeden in minder goede staat verkeerden en ook op andere plaatsen groot onderhoud moest worden verricht. In december dat jaar werden de oude roeden gestreken en nieuwe gestoken.
Amper twee jaar later werd duidelijk dat de nieuwe roeden, van zgn. gedeelde constructie, een probleem konden vormen. Bij enkele molens waren namelijk bouten die de roedhelften bij elkaar hielden, gebroken. De molen is als gevolg in het voorjaar van 2017 stilgezet maar in Rijssen heeft men hard gewerkt aan een oplossing en met succes: op 20 november 2017 werden nieuwe roeden gestoken. Pelmolen ter Horst was daarmee weer maalvaardig.
In maart 2018 was men volop aan het werk met het deels vernieuwen van de stelling. In november dat jaar werd gewerkt aan het grotendeels vernieuwen van de staart en stond de molen er enige tijd spruit- en schoorloos bij.
Achter de molen is een deel van het haventje gereconstrueerd waar de zgn. Enterse Zompen konden aanleggen. Met deze schepen werd over de Regge het maalgoed (lijnzaad, gerst enz.) aangevoerd totdat dit riviertje begin jaren '30 gekanaliseerd werd.
Word Molenvriend
Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.
Meer over deze molen
Pelmolen Ter Horst te Rijssen
Locatie
Contact
Over de molen
Luiwerk: kam-aandrijving;
Grote kollergang: 150/185 cm. en 47/42 cm. breed;
Kleine kollergang: 160/147 cm. en 36/36 cm. breed;
Voorslag: 1 slaghei, 1 loshei en 2 stampers;
Naslag: 1 slaghei, 1 loshei, 4 stampers en 1 schellenrad