De Biks te Onnen

De Biks

Onnen, Groningen

Over De Biks

De molen werd in 1857 door molenbouwer Helenius ten Have uit Mensingeweer gebouwd ter bemaling van de Onnerpolder, groot 1372 ha. De molen heeft een voorganger gehad, maar daar is bijzonder weinig over bekend en het lijkt erop dat die molen al heel lang voor 1857 was verdwenen. Bestond de Onnerpolder vóór 1857 wel als zodanig?

Tot 1928 was deze molen uitgerust met twee vijzels, met doorsneden van resp. 1,57 en 1,27 meter. In 1928 werd de molen grondig herzien en gemoderniseerd volgens de ideeën van molenmaker Dekker uit Leiden. Het wiekenkruis kreeg het systeem Dekker (en was daarmee hoogstwaarschijnlijk de eerste), in het begin met zeilen, maar twee jaar later alweer met zelfzwichting uitgerust. De traditionele halssteen maakte plaats voor een Dekker-rollager. De vijzels verving men door drie (later twee) schroefpompen, die een zware aandrijving nodig hadden. Daartoe werden de kammen uit het bovenwiel verwijderd en een gietijzeren tandkrans op de velg gemonteerd. Op de plaats van de bonkelaar kwam een gelast stalen sterrenwiel met daarin pokhouten kammen, die iets schuin in één lijn staan tegenover de tanden op het bovenwiel. Deze ingrepen waren noodzakelijk om de grotere tanddruk te overwinnen.
Onderaan de stalen koningspil ligt, op geringe hoogte boven de begane-grondvloer, een grote stalen poelie met riemaandrijving naar de poelies van de schroefpompen. Bij windstilte kan de riem door een motor aangedreven worden.
Een soortgelijke inrichting treft men ook aan in de (kleine) wipmolen van de polder Buitenweg te Maarssen en de (zeer grote) poldermolen te Waardenburg.

Op deze manier uitgerust moet de molen ruim 30 jaar hebben gefunctioneerd. Dat ging niet zonder slag of stoot: nadat in 1939 één van beide roeden was gebroken bestelde men bij de fa. Pot twee nieuwe exemplaren. In 1943 brak evenwel één van die toen vrijwel nieuwe roeden, waarna beide door de fa. Gorter werden gerepareerd en versterkt.

In 1959 kwam de windbemaling te vervallen en werd de bemaling verzorgd met behulp van een elektromotor.

In 1975 werd een restauratieplan voor de molen opgesteld om de windmolen weer in gebruik te kunnen nemen als reservegemaal voor de Onnerpolder, de Oostpolder te Noordlaren, de Oosterpolder te Haren en de Esserpolder. Dit plan werd in 1978 uitgevoerd en werd ook de molen vernoemd naar een waterstroom aldaar.
In 2001 onderging de molen een forse reparatie aan het gevlucht. In 2022 werd ook grondig herstel verricht om de molen geheel maalvaardig te houden.

Molenaars op deze molen:
E. Berends (1857 - 1896)
J. Berends (1896 - 1913)
J. Beukema (1913 - 1946)
K. Meyer (1946 - 1959)
C. Kuiken (1974 - heden)

 

Bouwjaar
1857
Functie
Molenaar
C. Kuiken
Telefoon
050-4041761
Aandrijving
Adres
Noorderhooidijk 2
9755 PJ Onnen
Groningen
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
op afspraak
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

De Biks te Onnen

Locatie

Bezoekadres
Noorderhooidijk 2
Gemeente
Groningen
Plaats
Onnen
Postcode
9755 PJ
Plaats (postadres)
Onnen
Provincie
Rijksdriehoek: X
240157
Rijksdriehoek: Y
577006
WGS84: N (breedtegraad)
53.17297
WGS84: E (lengtegraad)
6.66077

Contact

Eigenaar
Waterschap Hunze en Aa's
Telefoon
050-4041761

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Specificaties
2 schroefpompen

Registratienummers

DHM-databasenummer
277
Rijksmonumentnummer
20304
Ten Bruggencatenummer
00657