De Nieuwe Molen te Veenendaal

De Nieuwe Molen

Veenendaal, Utrecht

Nationale Molendag 2024
zaterdag 11-5
van
13:30:00
tot
16:00:00
Maalderij en bakkerij in bedrijf; bakproducten
Nationale Molendag 2024
Niet open op zondag 12-5

Over De Nieuwe Molen

Vóór 1911 stond op dezelfde plaats van de huidige stenen stellingmolen een standerdmolen genaamd de Nieuwe Molen. Vanaf ongeveer 1630 is de familie Van Eden daarvan eigenaar geweest.
In volgorde: 1630 Dirk, dan Maas, dan Brand, dan Gijsbert en in 1773 trouwde Jan van Eden met Jannetje Schoonderbeek. De jongste zoon Gerrit (1814-1881) werd eigenaar van de molen. Hij trouwde met Judikje den Dolder. Uit dit gezin werden zeven kinderen geboren van wie de zonen het molenaarsvak leerden. Eén zoon; Jan Jacob, kocht op 3 augustus 1891 molen De Vriendschap van Nicolaas Wolfswinkel uit Amersfoort. Deze molen was gebouwd door Wessel Klomp in 1872, waarschijnlijk molenaar te Stichts Veenendaal. De andere twee zoons, Gerrit en Jacob,  bleven met de ongetrouwde zuster Jaantje bij moeder Judikje (overleden 1912) op de molen.

In 1911 besloot Gerrit de oude standerdmolen af te laten breken en een nieuwe grote ronde stenen stellingmolen te bouwen. Het wiekenkruis van de nieuwe molen was zeven meter hoger dan bij de standerdmolen. Om kosten te besparen werden kap en kruivloer van een gesloopte achtkante binnenkruier-poldermolen in Noord Holland gebruikt. Omdat een kap van een binnenkruier doorgaans zeer groot in doorsnede is, moest de gemetselde romp daarop aangepast worden: deze werd dus erg breed. Daarom staat sinds 1911 in Veenendaal een ongekend forse molen, met als onmiskenbaar voordeel dat hier veel meer bedrijfs- en opslagruimte beschikbaar kwam dan gebruikelijk.

Na het overlijden van Gerrit (1924) werd de molen verkocht aan zijn neef Harm van Eden, zoon van Jan Jacob, molenaar op molen De Vriendschap. Harm heeft volop gemalen tot in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog viel de molen onder de voedselvoorziening, zodat iedereen daar zijn koren kon laten malen.
Eén van de drie koppel stenen werd in 1943 uit de molen verwijderd en in de schuur naast de molen geplaatst, om daar tijdens de laatste oorlogsjaren cokes te malen. Dit was nodig om de weinige auto's die nog konden rijden van brandstof te voorzien.

Na 1945 ging de mengvoederindustrie zich sterk te ontwikkelen: steeds meer grondstoffen moesten worden gebruikt, vaak soorten die moeilijk met stenen te malen waren. In deze molen was dat ook het geval: men plaatste een hamermolen met mengketel en de windkracht kwam buiten gebruik. Rond 1952 was de toestand slecht; zo was de stelling grotendeels verdwenen. Maar al in 1954 volgde een grote herstelbeurt.

De zoon van Harm van Eden bleef niet in het vak en verkocht in 1970 de molen aan de gemeente, welke hem later overdroeg aan de Stichting De Utrechtse Molens. Vrijwillig molenaarschap was in opkomst en deze molen was daar een levend voorbeeld van: er werd veel gemalen, onder meer voor enkele bakkers en andere vaste afnemers in Veenendaal maar ook voor particulieren.

Op zaterdag 9 maart 2002 voltrok zich een drama: de molen kwam in een korte maar hevige bui terecht. Als gevolg brak de bovenas. Resultaat: wiekenkruis totaal vernield, grote schade aan en in de kap en de lange spruit gebroken. De stelling raakte licht beschadigd. Het wiekenkruis kwam bovenop het huisje naast de molen terecht, maar de bewoners - die thuis waren - kwamen met de schrik vrij.
In 2003 werd met herstel begonnen; op 11 december 2003 plaatste men de grotendeels vernieuwde kap en stak nieuwe roeden. Kort daarna was de molen weer maalvaardig.

Vanwege ingrijpend herstel aan de stenen romp moest de molen halverwege 2010 enige tijd stilstaan: de oude fundering werd blootgelegd, om deels vervangen te worden in beton. In maart 2011 was de molen weer maalvaardig.

Tegenwoordig maalt men hier vooral rogge voor enkele bakkers in de omgeving.
Evenwel is, in het late najaar van 2021, deze molen, met vele andere binnen de provincie Utrecht, stilgezet omdat aan de kwaliteit van de roeden werd getwijfeld.
De meelverkoop in de molenwinkel hier gaat evenwel gewoon door!

 

Bouwjaar
1911
Functie
Molenaar
Rob Ruitenbeek
Telefoon
06-27374864
Aandrijving
Adres
Mulderslaan 5
3905 GA Veenendaal
Utrecht
Open op afspraak
Nee
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

De Nieuwe Molen te Veenendaal

Locatie

Bezoekadres
Mulderslaan 5
Gemeente
Veenendaal
Plaats
Veenendaal
Postcode
3905 GA
Plaats (postadres)
Veenendaal
Provincie
Rijksdriehoek: X
166516
Rijksdriehoek: Y
449291
WGS84: N (breedtegraad)
52.03184
WGS84: E (lengtegraad)
5.55502

Contact

Eigenaar
Stichting De Utrechtse Molens
E-mailadres
rob.ruitenbeek@hotmail.com
Telefoon
06-27374864

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 7,871
Specificaties
1 koppel 16er blauwe stenen en een koppel 17er kunststenen (met regulateur);
Luiwerk: sleepluiwerk met luitafel

Registratienummers

DHM-databasenummer
435
Rijksmonumentnummer
36888
Ten Bruggencatenummer
00757