De Zwaan te Kerkwerve (Moriaanshoofd)

De Zwaan

Kerkwerve (Moriaanshoofd), Zeeland

Nationale Molendag 2024
Niet open op zaterdag 11-5
Nationale Molendag 2024
Niet open op zondag 12-5

Over De Zwaan

De voorganger, een wipkorenmolen met één rechtstreeks aangedreven koppel blauwe stenen, stond circa 20 m. ten noordoosten van de huidige molen.

Jozias Aalbregtse kocht op 30 juli 1886 de wipmolen en zette vlak daarbij een door hem aangekocht achtkant van een gesloopte Zuid-Hollandse poldermolen neer. Toen die nieuwe molen maalvaardig was, liet Aalbregtse de wipmolen afbreken.

Over de herkomst van de molen die daar in 1886 werd gebouwd bestond eigenlijk alleen de (nogal vage) mededeling dat die molen een poldermolen te Leerdam zou zijn geweest. Dit blijkt bij nader inzien echter onwaarschijnlijk: Leerdam kende zeer vele poldermolens, maar dat waren vrijwel uitsluitend wipmolens!  Bovenkruiers kende men daar betrekkelijk weinig. Bovendien lijkt er in of vlak vóór 1886 geen sloop bekend van een achtkant. 
Mogelijk zit het misverstand in de vroegere aanduiding voor Leerdam: "Ter Leede". Nota bene heeft men de enige nog bestaande wipmolen in Leerdam die naam gegeven!
Molen- en waterschapshistoricus J.S. Bakker suggereerde omstreeks 2015 dat "Oude Leede" als plaats van herkomst een veel beter idee is: dát is een nog altijd bestaand buurtschap niet ver van Delft, in de gemeente Pijnacker-Nootdorp. Juist dáár stonden achtkanten van een type, dat zich zeer goed laat vergelijken met de thans te Moriaanshoofd aanwezige molen. 
Op grond hiervan kwam Bakker tot de conclusie, dat deze molen voor de verplaatsing naar Schouwen de in 1882 gesloopte vijzelmolen van de Westpolder te Berkel moet zijn geweest. Het bewijs is niet waterdicht, maar stellig overtuigender dan "Leerdam"! 

Terug naar Moriaanshoofd: in 1894 verkocht Aalbregtse de molen aan D. Treure. In 1901 deed die zijn molen over aan A.I. Boogaart Johzn. uit Poortvliet en die bleef tot 1919 eigenaar. Daarna kwam de familie Verhage in beeld en die oefent daar tot op heden het maalbedrijf uit.
Tot 1968 gebeurde dat steeds op windkracht; na de stichting van een malerij stond de molen stil en was er sprake van verval (hoewel dat hier nooit ernstig is geweest). 

In 2002/2003 volgde een restauratie, uitgevoerd door de firma's Vaags en Poland. Een grote tegenvaller hierbij was dat de bovenas een scheur vertoonde en moest worden afgekeurd. Het maken van een nieuw exemplaar liep vervolgens vertraging op door het faillissement van Gieterij Hardinxveld, op dat moment dé gieterij van molenassen in Nederland.

Uiteindelijk kwam het goed: in oktober 2003 konden, nadat de nieuwe bovenas was gestoken, ook nieuwe roeden worden aangebracht; op 31 oktober draaide de molen voor het eerst in ruim 30 jaar. Sindsdien is de molen vooral op de zaterdagmiddagen veelvuldig in bedrijf waarbij dan doorgaans ook wordt gemalen.

In 2011 volgde stilstand omdat zowel hals- als penlager voortdurend warm liepen. In de loop van 2012 loste molenmaker Herrewijnen dit op.

In het voorjaar van 2024 staat de molen er tamelijk onverwacht staart- en wiekloos bij. Aan te nemen is dat dit is gebeurd vanwege groot onderhoud. 

Een belangrijk technisch detail: het achtkant heeft twee bintlagen en kruisen per veld. Op ca. 2,5 m. hoogte is een vloer aangebracht die als maalzolder dient; de stenen liggen op de eerste bintlaag.

Bouwjaar
1886
Functie
Molenaar
Jeroen van Dijke
Telefoon
0111-414515
Aandrijving
Adres
Oude Hoofdweg 7
4321 SP Kerkwerve (Moriaanshoofd)
Zeeland
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Als de molen draait en op afspraak
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

De Zwaan te Kerkwerve (Moriaanshoofd)

Locatie

Bezoekadres
Oude Hoofdweg 7
Gemeente
Schouwen-Duiveland
Plaats
Kerkwerve (Moriaanshoofd)
Postcode
4321 SP
Plaats (postadres)
Kerkwerve
Provincie
Rijksdriehoek: X
48804
Rijksdriehoek: Y
412180
WGS84: N (breedtegraad)
51.68832
WGS84: E (lengtegraad)
3.85137

Contact

Eigenaar
Stichting tot Behoud Molen De Zwaan
E-mailadres
molen@verhage-kerkwerve.nl
Telefoon
0111-414515

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 6,31 en 1 : 7,01
Specificaties
1 koppel 17er kunststenen, 1 koppel 16er kunststenen

Registratienummers

DHM-databasenummer
395
Rijksmonumentnummer
29914
Ten Bruggencatenummer
04898