Droge voeten dankzij de Molen van de Zuidpolder

Crowdfunding

Droge voeten dankzij de Molen van de Zuidpolder

947 / 7.500
Molen van de Zuidpolder

Al sinds de 17de eeuw maalt deze poldermolen in Edam het water uit de Zuidpolder. Hoewel het precieze bouwjaar niet bekend is, staat deze molen al vanaf 1650 op deze plek en garant voor droge voeten. Het uitmalen van water, dat kan hij vandaag de dag nog steeds. Bij een goede wind draait de molen wekelijks: een duurzamere manier van waterbeheer is niet voorstelbaar. Dát functioneert al bijna vier eeuwen. Maar daarvoor is wel een sterk en stevig wiekenkruis van essentieel belang.

 

 

Blauw
Werkplaats

Sinds enige tijd is De Hollandsche Molen als eigenaar van de molen bezig om een nieuw wiekenkruis gefinancierd te krijgen. De molenroeden, de constructieve basis van het wiekenkruis, zijn al 50 jaar oud. Om de molen ook in de toekomst veilig te kunnen laten malen, zijn deze aan vervanging toe. De molenmaker is in de werkplaats begonnen met het houtwerk. Daarop worden straks de molenzeilen gespannen. Binnenkort zal het hijswerk beginnen waarna de molenmaker op het molenerf zijn werk zal voortzetten.

Help jij mee bij de financiering van dit bijzondere project?

Over Molen van de Zuidpolder

In de vroege Middeleeuwen behoorde wat nu de Zuidpolder wordt genoemd waterstaatkundig gezien tot het noordelijk van Edam gelegen veenachtige gebied van de Zeevang. In dit gebied lag de IJe, een veenriviertje dat bij het huidige Volendam in de Zuiderzee uitstroomde en waarvan de monding als haven van Edam dienst deed.
Nadat deze haven door dichtslibbing onbruikbaar was geworden werd kort na 1357, als nieuwe uitweg naar zee, de huidige haven het Oorgat, gegraven. Hierdoor werd het zuidelijke deel van de Zeevang van de rest van het gebied afgesneden, wat later na de inpoldering tot de naam Zuidpolder zal hebben geleid. Blijkens een kaart uit 1630 lag de polder toen gemeen met de naburige polder Katwoude en was er nog geen molen aanwezig.

Het exacte bouwjaar van deze molen staat niet vast, maar waarschijnlijk is het rond 1635 geweest. Het vaak veronderstelde jaartal 1670 is vrijwel zeker niet correct, gezien de opbouw van het eiken achtkant met slechts één bintlaag. Nadien is er niets vernieuwd aan het staande werk, waardoor het zeer authentiek is. Wel zijn er, waarschijnlijk tijdens de vervijzeling, extra veldkruisen aangebracht om de constructie te versterken en achtkantstijlen aan de schepradzijde aangelast [foto 15 en 16]. Ook heeft de stutvang ooit veranderd in een Vlaamse vang, door een buikstuk aan te brengen.

Tussen 1864 en 1894 is de molen van een vijzel voorzien [foto 10 en 11]. In 1875 werd de bemaling van de polder versterkt met een stoomvijzelgemaal. In 1949 werd de capaciteit van dat laatste opgevoerd, waarna de windmolen buiten gebruik werd gesteld.

In 1962 volgde een beperkte restauratie (die de molen wel draaivaardig maakte).

In 1978 volgde veelomvattend herstel, met een maalvaardige molen als resultaat. Helaas is in diezelfde periode de omgeving van de molen, zowel door bebouwing als begroeiing, nogal slecht geworden, zodat er weinig kan worden gemalen.

De huidige, nieuw gegoten, bovenas kwam in september 1995 in de plaats van een vrij lichte Schretlen-as, waarvan op 12 december 1994 één van de ashuizen kraakte na problemen bij het doorschuiven van de roeden.

In 2014 werd de woning in de molen gerenoveerd. Hierbij werden twee ondertafelementdelen vervangen en een achtkantstijl aan de onderzijde aangelast [foto 14]. In één van de vervangen ondertafelementsdelen zat nog de uitsparing voor het lager van het oorspronkelijke scheprad. In 2015 zette men dit voort met uitgebreid herstel aan het binnenwerk maar ook kregen de kap en zes velden van het achtkant geheel nieuw riet. Hierna was nog uitvoerig herstel nodig van de waterlopen, die verkeerden namelijk in zeer matige staat. In augustus 2017 kon de molen weer water uitslaan.

Begin 2024 staat vervanging van beide roeden 'op de rol'. 

 

Bouwjaar
1635 circa
Overbrengingsverhouding
1 : 2,64
Type
Kantige molen, grondzeiler
Functie
poldermolen
Molenaar
Mark Ravesloot
Adres
Burg. Versteeghsingel 2
1135 VT Edam
Noord-Holland
Openingstijden
Op afspraak
Open voor publiek
Ja
Open op afspraak
Ja
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Met welk bedrag wil je dit project steunen?