Arkens te Franeker

Arkens

Franeker, Fryslân

Nationale Molendag 2024
zaterdag 11-5
van
11:00:00
tot
16:00:00
Rondleiding
Nationale Molendag 2024
zondag 12-5
van
11:00:00
tot
16:00:00
Rondleiding

Over Arkens

De spinnekopmolen genaamd 'Arkens' werd op deze plaats gebouwd in 1973 en kreeg toen de functie van ververser voor enige plantsoenvijvers; daarvoor stond de molen elders in de gemeente Franekeradeel in een voor Friese begrippen vanouds tamelijk diep bemalingsgebied.

Op zijn oude plaats was de molen allang buiten bedrijf en verkeerde rond 1954 in zeer slechte staat. Na aankoop door de gemeente Franeker volgde indertijd (ca. 1957) nog een restauratie waarbij de molen op beide roeden vlinderwieken kreeg. Gedraaid werd er nooit dus raakte de molen opnieuw in verval.

Vanwege uitbreiding van de dorpsbebouwing kon de molen niet gehandhaafd blijven. De verplaatsing die in 1972/73 plaatsvond betekende min of meer nieuwbouw.

De molen was op zijn oude plaats, nog in bedrijf, op de binnenroede lange tijd met de merkwaardige 'vlinderwieken' uitgerust; deze waren bovendien voorzien van zelfzwichting. Dit dwarsgetuigde systeem is indertijd bedacht door molenmaker Westra uit Franeker. De buitenroede had 'gewone' zelfzwichting met Oud-Hollandse voorzomen.
Na de restauratie van ca. 1957 waren er dus op beide roeden vlinderwieken en dan zonder zelfzwichting. Het was toentertijd puur om decoratieve redenen zo gedaan.
Na de overplaatsing heeft men, nu met ijzeren roeden, opnieuw op alle enden vlinderwieken aangebracht, evenwel nu met zeilen. Als gevolg waren daarvan acht stuks nodig!

Veel zeil was om een andere reden ook nodig, want spoedig na de verplaatsing en oplevering in 1973 werd nieuwbouw in de directe omgeving gerealiseerd; deze nam de molen direct weer de wind uit de (plastic) zeilen. De overplaatsing bleek op die manier nogal zinloos. Draaien deed men ook maar sporadisch.

Met de benoeming van een nieuwe molenaar en het kappen van enige bomen in de omgeving kwam een einde aan het nogal passieve bestaan van deze bijzondere spinnekop en daar bleef het niet bij: in 2020 heeft men de molen in het kader van een grote herstelbeurt ontdaan van het wiekenkruis; ook een deel van het bovenhuis was tijdelijk verwijderd.
Na herplaatsing van het bovenhuis is de vroegere situatie rond het wiekenkruis in ere hersteld, onder meer met het steken van een nieuwe buitenroede.

Tegenwoordig heeft deze molen een soortgelijk wiekenkruis als toen deze nog in bedrijf was, dus op de binnenroede vlinderwieken met zelfzwichting en op de buitenroede Oud-Hollandse voorzomen met zelfzwichting. Dit alles bediend met een zwichtstang die door de (holle) geconstrueerde ijzeren bovenas is aangebracht.

 

Bouwjaar
onb.
Functie
Molenaar
Rudi Kramer
Telefoon
06-23697037
E-mailadres
Aandrijving
Adres
Franeker
Fryslân
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Als de vlag op de molen staat en op afspraak.
Extra informatie schoolbezoek

Graag na telefonische afspraak.

Schoolbezoek mogelijk
Ja

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

Arkens te Franeker

Locatie

Gemeente
Waadhoeke
Plaats
Franeker
Plaats (postadres)
Franeker
Provincie
Rijksdriehoek: X
166380
Rijksdriehoek: Y
577930
WGS84: N (breedtegraad)
53.18792
WGS84: E (lengtegraad)
5.55746

Contact

Eigenaar
Stichting tot behoud van monumenten in de Gemeente Franekeradeel
E-mailadres
r.kramer5@upcmail.nl
Telefoon
06-23697037

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 1,96
Specificaties
Vijzel: diam. 0,85 m, diam. vijzelbalk: 23,5 cm, spoed beschoeping: 1,16 m, hellinghoek: 23°;
Capaciteit: 160 liter/schroefomwenteling;
Opvoerhoogte: ? m

Registratienummers

DHM-databasenummer
817
Rijksmonumentnummer
15710
Ten Bruggencatenummer
10240