D'Orangemolen te Willemstad

D'Orangemolen

Willemstad, Noord-Brabant

Over D'Orangemolen

De voorganger van de huidige molen, een standerdmolen, werd in 1584 elders in Willemstad gebouwd en vóór 1589 naar deze plaats gebracht. De huidige molen werd in 1734 gebouwd in opdracht van de Nassause Domeinraad ter vervanging van de standerdmolen en op 14 juli 1734 voor ƒ 8000,-- aanbesteed.
In 1584 ontving Willem van Oranje als schenking de provisorische sterkte in de schorrenpolder Ruygenhil, welke later uitgebouwd werd tot het klassieke Hollandse vestingtype. De Heren van Oranje-Nassau oefenden in deze stad de heerlijkheidsrechten uit.

Oorspronkelijk waren er drie koppel maalstenen aanwezig. Twee zijn nog compleet; van het derde koppel zijn nog onderdelen aanwezig o.a. ringhout, steenkuip en steenbus (los opgeslagen op de steenzolder), ijzerbalk en vonderbalk.

Over het functioneren van de molen is weinig bekend. Aan oude afleveringen van 'De Molenaar' is iets te ontlenen: na ongeveer vijf jaar stilstand kreeg d'Orangemolen in 1940 een grondige opknapbeurt, waarbij ook allerlei zaken werden verbeterd: zo werden de voeghouten en windpeluw mooi watervrij gemonteerd. Het achterkeuvelens liet men achteroverhellen, zodat de korte spruit niet kon inwateren. De kap werd met Icopal gedekt, zodat het jaarlijkse teren niet meer hoefde gebeuren. De stelling werd voor de helft vernieuwd en de molen kreeg een nieuw Engels kruiwerk. Ook kwam er een mengketel op windkracht. Tenslotte waren de roeden gestroomlijnd met het systeem Van Bussel.
De Hollandsche Molen had al jaren eigenaar B. van der Linden hiervan trachten te overtuigen, maar toen pas resultaat. Op 7 september 1940 werd de molen in aanwezigheid van talrijke belangstellenden officieel in gebruik genomen.

Enige jaren later heeft deze molen as en roeden verspeeld, alleen is niet duidelijk, wanneer dat precies gebeurd is. 1944 wordt wel genoemd, maar bij de bevrijding van Willemstad, 9 november 1944, was het wiekenkruis nog aanwezig, zo blijkt uit foto's. Hoe dan ook: deze molen stond in de late jaren '40 zonder wieken en met een onbruikbare want kapotte as!

In 1951 heeft molenmakersbedrijf de fa. Wed. H. Dirkse uit Mijnsheerenland (ZH) een andere as en - aan te nemen - tweedehands roeden gestoken. Op 9 november dat jaar werd de molen in bedrijf gesteld door de weduwe van (de in 1950 overleden) molenaar Van der Linden. De zoon van Van der Linden maalde vervolgens nog enkele jaren op windkracht. Bij die restauratie in 1951 was het systeem Van Bussel overigens niet meer aangebracht.
In 1964 volgde een nieuwe restauratie waarbij de molen werd bepleisterd en gewit en de stelling werd vernieuwd.

De molen wordt al jaren permanent bewoond, de staat van onderhoud is uitstekend en wordt er sinds enige jaren ook weer vaak gedraaid. In november 2004 is voor het eerst in vermoedelijk 50 jaar ook weer gemalen: één koppel stenen bleek, ondanks de langdurige onbruik, maalvaardig. Echt malen met deze molen stuit overigens op praktische problemen vanwege de bewoning.

In het midden van 2014 kreeg deze molen een forse onderhoudsbeurt. Belangrijk hierbij was de opzet van het wiekenkruis: nieuwe voorzomen en windborden, met correctie van de veel te diepe zeeg. Om die reden werden ook de borden vlakker gezet. Verder heeft men de stelling en ook de kruilier grotendeels vervangen, één lange schoor en een voeghoutkop aangegoten met epoxy, de romp deels gevoegd en tot slot een complete schilderbeurt. Ook verbeterde intussen de omgeving, doordat ten zuiden van de molen een partij hoge beuken werd gekapt. Al met al duurde het hele project tot in december 2014.

A.J.J. Bussing verkocht de molen eind 2020 maar getuigde van goed eigenaarschap: nog in oktober dat jaar werd de korte spruit vervangen.

Opmerkelijk is het bovenwiel, dat uitgerust is met acht smalle plooistukken in plaats van de gebruikelijke vier.

 

Bouwjaar
1734
Functie
Molenaar
Marijn Kaufman
Telefoon
06-41263808
Aandrijving
Adres
Bovenkade 11
4797 AT Willemstad
Noord-Brabant
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
Op afspraak
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

D'Orangemolen te Willemstad

Locatie

Bezoekadres
Bovenkade 11
Gemeente
Moerdijk
Plaats
Willemstad
Postcode
4797 AT
Plaats (postadres)
Willemstad
Provincie
Rijksdriehoek: X
89621
Rijksdriehoek: Y
412072
WGS84: N (breedtegraad)
51.69361
WGS84: E (lengtegraad)
4.44159

Contact

Eigenaar
A. Salim
Telefoon
06-41263808

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 6,5, 1 : 5,3 en 1 : 5,5
Specificaties
1 koppel 17er en 1 koppel 16er kunststenen en 1 koppel 17er blauwe stenen;
Luiwerk: sleepluiwerk

Registratienummers

DHM-databasenummer
783
Rijksmonumentnummer
38950
Ten Bruggencatenummer
01864