Koningslaagte te Zuidwolde

Zuidwolde, Groningen
De molen "Koningslaagte" is een poldermolen gebouwd in 1878 door H.E. Hangelbroek en P. van der Heide voor f.3487. Hiervoor werd het achtkant en constructiedelen gebruikt van sloopmolens in Vredewold (bij Leek). Een gedeelte van de polder werd vóór 1878 bemalen door een spinnekop-watermolen.
De molen heeft een vijzel en een vlucht van 22 meter en is gelegen ca. 2,8 km ten westen van het dorp Zuidwolde aan de Oude Ae (Olnij).
Tot november 1969 bemaalde de molen het waterschap Koningslaagte, groot 392 ha. Vanaf die tijd is de molen in bedrijf als reservegemaal.
Na roebreuk in 1919 werd eerst besloten tot aanschaf van een locomobiel (gekocht voor f. 3500 en in 1922 verkocht voor f. 500), vervolgens tot aanschaf van een elektromotor en vervolgens tot herstel van de molen. De gebroken roede werd vervangen door een roede van een molen uit de Oudenzijlsterpolder. In november 1933 werd één roede voorzien van stroomlijnneuzen en remkleppen (de 13e in de provincie).
In 1955 werd de molen hersteld voor fl. 12901,-; in 1961 kwam een nieuwe stalen schroef; in 1967 wederom hersteld door Bremer voor fl. 29971,-. In 1984-1985 werd de molen gerestaureerd waarbij de geklonken Potroeden werden vervangen. Eén roede was voorzien van Dekker-stroomlijnneuzen, na de restauratie geheel 'verbusseld'. Tevens werden de lange en korte spruit vernieuwd, schoren en staart bijgewerkt. In 1990 werd de kap opnieuw met riet gedekt, in 2003-2004 is het plan opgevat om de romp opnieuw met riet te bekleden.
Tijdens de zware storm van 26 februari 2002 heeft de molen aanzienlijke schade opgelopen. De vrijwillig molenaar was volop aan het malen nadat de winkracht was afgenomen tot 8 Bft,i.v.m. de hoge waterstand in de polder, toen de kap plotseling uit zichzelf begon te kruien. Dit gebeurde nadat één van de schakels van de rondgaande ketting knapte en zo de molen op hol kon laten slaan: de kap kruide zelf zover door tot dat de molen met de staart in de wind stond. Dit had tot gevolg dat het gevlucht de volle wind van achteren kreeg en de zelfzwichtingskleppen dichtsloegen. Het hele gevlucht met penbalk en al dompte voorover, waarbij één end in de grond werd gedrukt en zo gelukkig voorkwam dat het gehele gevlucht met bovenas uit de molen kon vallen.
In 2003 werd de schade aan de molen hersteld door molenmakerij Dunning. De oude zelfzwichting werd hierbij vervangen door aluminium zelfzwichtingskleppen die door vrijwillige molenaars van de molenstichting Hunsingo in eigen beheer werden gemaakt en gemonteerd.
Wolddijk 91, 9785 TC, Groningen
Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.