Molen No.1 te Aarlanderveen

Molen No.1

Aarlanderveen, Zuid-Holland

Nationale Molendag 2024
zaterdag 11-5
van
10:00:00
tot
17:00:00
Demonstraties door de molenaar, Fiets- of wandelroutes
Nationale Molendag 2024
Niet open op zondag 12-5

Over Molen No.1

De ondermolen voor de Drooggemaakte Polder aan de Westzijde van Aarlanderveen werd in 1786 gebouwd door de molenmakers Arij van der Straaten uit Boskoop en Willem van der Star te Nieuwbrugge voor ƒ 10.795,-- en Leenderd van der Starre, metselaar te Zevenhuizen voor ƒ 2295,--.

Deze molen verbrandde op 4 februari 1924. Slechts de stenen onderbouw en het scheprad bleven min of meer intact; de rest ging verloren. Direct hierna werd de voor de sloop te koop staande molen nr. 8 van de Binnenwegsepolder bij Bleiswijk aangekocht en door molenmaker Vergunst uit Aarlanderveen overgeplaatst. De gemetselde onderbouw werd bij deze gelegenheid iets verhoogd, zodat de vlucht kon worden verlengd. Molen nr. 1 is dan ook duidelijk wat groter dan de drie andere molens van deze polder. 

In 1956 werd het scheprad verdiept als gevolg van achtereenvolgende peilverlagingen; bij de bouw in 1786 lag het polderpeil een meter hoger dan nu. In 1998, toen de bladen van het scheprad moesten worden vernieuwd, is nogmaals een verdieping uitgevoerd.

Grote rampen bleven deze molen in de 20ste eeuw bepaald niet bespaard: niet alleen de brand van 1924, maar ook drie gevallen van asbreuk:
- Eind augustus of begin september 1935 scheurde de askop, nadat een roede, vermoedelijk de buitenroede, tijdens het malen was losgeschoten. Via slopersbedrijf Van der Pouw Kraan te Hoogmade kon men een tweedehands bovenas en roede aankopen, waarna de molen weer snel in bedrijf kwam.
- Op 8 februari 1966 brak tijdens het malen de buitenroede, die 'onderweg' de binnenroede een tik gaf waardoor die knakte. Ook de kop van de bovenas bleek gekraakt. Vanwege het enorme belang van de maalvaardigheid van deze molengroep, werd snel daarna de bovenas die op de werf van molenmakerij Verbij lag (en bedoeld was voor de toen nog niet herstelde Vlietmolen te Hoogmade) min of meer 'gevorderd'. Die as was afkomstig van de in 1960 onttakelde Benthuizer bovenmolen. 
- Vier jaar later gebeurde er wederom iets: 2 februari 1970 brak de bovenas tijdens het vangen (bij lage snelheid). Het wiekenkruis bleef hangen, maar ging alsnog geheel verloren: het was niet mogelijk met een grote kraan dichtbij de molen te komen, dus kon het wiekenkruis niet worden weggetakeld. De geraadpleegde molenmakers en deskundigen hadden, na een dag bedenktijd, daarom geen andere keuze dan het wiekenkruis - op hoop van zegen - 'om te gooien'. Die valpartij verliep ongunstig en beide nog geen vier jaar oude roeden raakten onherstelbaar beschadigd.
Het duurde even voordat men een geschikte sloopas had gevonden: die van de (ernstig vervallen) Sluismolen te Streefkerk. Deze wipmolen werd daartoe onttakeld (en zou jaren later - 1979  - afbranden). Pas op 17 november 1970 kon de ondermolen van Aarlanderveen weer malen maar vrij snel was er wederom iets: het onderwiel verkeerde in dusdanige staat dat dit geheel vernieuwd moest worden.
Daarna ging het goed met deze molen en is hij in principe dagelijks in bedrijf voor het bemalen van de polder.

De wateras is niet origineel voor deze molen gemaakt, maar zat tot 1914 in één van de 15 molens van de Hazerswoudse Droogmakerij.

Een opmerkelijk detail tot slot: na herstel van de asbreuk van 1970 is een vulstuk van de vorige bovenas in gebruik genomen als vangbalk.

Molenaars op deze molen:
Frans van Schaik (vermeld tussen 1807 en 1832)
Jan van der Leede (ca. 1844 - ca. 1851)
Bastiaan van Vliet (1854 - 1891)
Pieter van Vliet (1891 - ca. 1915)
Pieter en Jan Adolf van Vliet (ca. 1915 - ca. 1925)
Hendrik van Harten (ca. 1925 - 1934)
Gerrit van der Meer (ca. 1934 - 1941)
Jan Verheul (1941 - 1950)
Jaap Slingerland (1950, vertrok al snel naar Nr. 4)
Dirk van Harten (1950 - 1996, afkomstig van Nr. 2)
Willem Waltman (1996 - heden)

Bouwjaar
1703 circa
Functie
Molenaar
Willem Waltman
Telefoon
0172-571724
Aandrijving
Adres
Achtermiddenweg 4
2445 AA Aarlanderveen
Zuid-Holland
Open op afspraak
Nee
Open voor publiek
Nee
Openingstijden
Schoolbezoek mogelijk
Nee

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

Molen No.1 te Aarlanderveen

Locatie

Bezoekadres
Achtermiddenweg 4
Gemeente
Alphen aan den Rijn
Plaats
Aarlanderveen
Postcode
2445 AA
Plaats (postadres)
Aarlanderveen
Provincie
Rijksdriehoek: X
109593
Rijksdriehoek: Y
460293
WGS84: N (breedtegraad)
52.12898
WGS84: E (lengtegraad)
4.72408

Contact

Eigenaar
Stichting Molenviergang Aarlanderveen
E-mailadres
waltmanvdkooij@kpnmail.nl
Telefoon
0172-571724

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 0,42
Specificaties
Diam. scheprad: 6,40 m, breedte scheprad: 0,51 m;
Opvoerhoogte: 1,25 m

Registratienummers

DHM-databasenummer
929
Rijksmonumentnummer
7531
Ten Bruggencatenummer
06487