Molen van Verbeek te Sint Odiliënberg

Molen van Verbeek

Sint Odiliënberg, Limburg

Over Molen van Verbeek

In 1871 kreeg Peter Joseph Aerts, molenaar te Horn, van het provinciaal bestuur toestemming een windmolen te bouwen. Aerts ging echter niet tot de bouw over, waarna de weduwe Aarts het perceel in 1874 verkocht aan Gerardus Janssen, zonder beroep, te St. Odiliënberg. Janssen liet de molen voor zijn zoon Henri bouwen. Hij zou zelf de vruchtgebruiker worden. In 1876 verkochten zij het perceel aan Martinus Schmitz, winkelier en later molenaar te St. Odiliënberg. In welk bouwstadium de molen toen verkeerde is niet bekend.
De molen was een grondzeiler en brandde in 1882 af. Schmitz wilde de molen ongeveer 100 m. verder in het veld herbouwen, maar dat stond de verzekeringsmaatschappij niet toe. Als gevolg heeft men de windmolen in 1883 op dezelfde plaats herbouwd, maar nu als stenen bergmolen.
Schmitz kwam echter in financiële moeilijkheden en in 1884 werd Willem Janssen, grondeigenaar te Melick, eigenaar. In 1888 verkocht Janssen de molen met toebehoren aan Lambert Verbeek te Posterholt. Na zijn overlijden werden Peter, Jacques, Jan, Louis en Catharina Verbeek eigenaren. Bij de boedelscheiding in 1901 kreeg Jacques deze molen.

In 1928 werd het houten gevlucht door de molenmakers Gebr. Hendrickx vervangen door een ijzeren, waarvan gezegd werd dat het afkomstig was van een poldermolen uit de buurt van Hoorn (N.H.).

Bij de boedelscheiding in 1937 werden Jacques Verbeeks zonen Harrie en Louis eigenaren. Het bedrijf voerde de firmanaam Gebr. Verbeek. Harrie was de molenaar, Louis de handelaar.
Vóór de Tweede Wereldoorlog had deze forse windmolen een druk gemaal: twee koppel stenen, waarvan één in de jaren ’30 werd voorzien van een aandrijfas met een conische tandwieloverbrenging op de steenspil en een Crossley-dieselmotor, die onderin de molen stond. Hiermee kon men het werk goed aan.

Het is opmerkelijk te noemen, dat de Duitsers, toen zij de oorlog aan het verliezen waren, deze zeer goed in beeld en in de wind staande molen hebben ontzien, terwijl in de Roerdriehoek vrijwel alle kerktorens, windmolens en andere hoge objecten door hun Sprengkommandos werden opgeblazen.
Na een kort en fel gevecht werd St. Odiliënberg op 27 januari 1945 door de Britten veroverd. Het dorp leed zware oorlogsschade, maar aan de molen bleef dit beperkt tot eeen paar flinke gaten in de romp en lichtere schade aan het gevlucht.

In de jaren 1945-1946 werd de molen door de toen al op leeftijd zijnde molenmaker Joseph Hendrickx uit Heel van de oorlogsschade hersteld. Hij bracht bovendien een aantal ingrijpende veranderingen aan: de koppen van de moerbalken en de draagbalk, waarop de koning rust, waren verrot en werden vervangen door ijzeren breedflens-profielbalken, omdat eikenhouten balken op dat moment niet leverbaar waren.
Elk koppel stenen ligt op een houten bed, dat op de onderflenzen van twee profielbalken rust. Door middel van bouten kan de hoogte van de ligger gesteld worden. Een koppel 17der stenen wordt door de wind aangedreven. Voor het andere koppel, dit zijn 16der stenen van amaryl met een zacht bodemsel, werd een nieuw onderdrijfwerk gemaakt. De aandrijfas ligt onder de steenzolder en is voorzien van een conische tandwieloverbrenging op de steenspil en een riemtransmissie op een elektromotor. De windmolen heeft een fraai uitgevoerd luiwerk om de zakken te hijsen, een elektrisch luiwerk en een elektrisch aangedreven elevator voor het transport van losgestort maalgoed.
Eveneens in 1946 werden de wieken gestroomlijnd volgens het systeem Van Bussel, hier evenwel met uitneembare borden. Vormgeving en stand van het profiel weken nogal af van het model, dat Van Bussel door zijn eigen molenmakers liet aanbrengen. Evenals in de vooroorlogse jaren werden de wieken weer geschilderd in de nationale driekleur, in brede schuine banen.

In het begin van de jaren vijftig kochten de Gebr. Verbeek een Econoom-hamermolen van de Gebr. Jaspers in Aarle Rixtel (N.B.) voor het malen van veevoer. De windmolen kwam als gevolg daarvan korte tijd later buiten bedrijf. Tenslotte schakelde het bedrijf praktisch geheel over op de handel in meng- en huisdierenvoeders. Louis Verbeek overleed in 1968, Harrie in 1986. Gedurende de laatste jaren van het bestaan van de firma was J.A. Palmen, al sinds 1939 bij het bedrijf werkzaam, zaakvoerder.
Let wel: het buiten bedrijf stellen van de molen leidde niet tot absolute stilstand, het valt althans op dat de molen op de Nationale Molendagen vrijwel steeds van de partij was en door de familie Verbeek ook in behoorlijke staat werd gehouden.

Na 1986 stond de molen op naam van A.M. Verbeek-Bekkers en haar zoon Jacques, en van H.C. Verbeek-Schmitz en haar dochter Gerion. In 1989 verkochten de erven Verbeek de molen aan de gemeente St. Odiliënberg. Daarna volgde een flinke restauratie aan kap en staart. Ook werden nieuwe roeden gestoken, die weer werden voorzien van het stroomlijnsysteem Van Bussel (hier evenwel opnieuw met de - misschien wat vreemde - toepassing van een Oud-Hollands windbord op ieder eind).

 

Bouwjaar
1883
Functie
Molenaar
Pierre Konings /  John Beckers / Michel van der Beek
Telefoon
06-21578828 / 06-18350329 / 06-20574608
Aandrijving
Adres
Molenweg 14 A
6077 BC Sint Odiliënberg
Limburg
Open op afspraak
Ja
Open voor publiek
Ja
Openingstijden
1e en 3e zaterdag van de maand 13:00 - 16:00 uur, als de molen draait of op afspraak (via mailadres).
Extra informatie schoolbezoek

Op afspraak via mailadres. 

Schoolbezoek mogelijk
Ja

Word Molenvriend

Nederland zonder molens is ondenkbaar. Maar om deze monumentale iconen te laten draaien en malen is geld en aandacht nodig.

of abonneer je op onze nieuwsbrief!
 

Meer over deze molen

Molen van Verbeek te Sint Odiliënberg

Locatie

Bezoekadres
Molenweg 14 A
Gemeente
Roerdalen
Plaats
Sint Odiliënberg
Postcode
6077 BC
Plaats (postadres)
Sint Odiliënberg
Provincie
Rijksdriehoek: X
198077
Rijksdriehoek: Y
350659
WGS84: N (breedtegraad)
51.14377
WGS84: E (lengtegraad)
6.00277

Contact

Eigenaar
Gemeente Roerdalen
E-mailadres
molenvanverbeek@molensroerdalen.nl
Telefoon
06-21578828 / 06-18350329 / 06-20574608

Over de molen

Inrichting
Aandrijving
Overbrengingsverhouding
1 : 6,6
Specificaties
1 koppel 17er kunststenen

Registratienummers

DHM-databasenummer
1046
Rijksmonumentnummer
33644
Ten Bruggencatenummer
02788